Euskarara itzultzen, euskaraz adierazten

Hizkuntza desberdinetan aritzeko gai garenok batean esaten duguna bestean esatea askotan zail aurkitzen dugu. "Mahaia gorria da" esaldiak ez digu zailtasunik emango. Baliteke hizkuntza batean mahaia esateko hitz desberdinak edukitzea, jatekoa edo lanekoa den arabera, esaterako; eta kategoria kromatiko desberdinak edukitzea hizkuntzen artean koloreen itzulpena nekezago eginez [euskaraz garai batean ez zegoen "berde" kategoriarik, ezta? Hau kategoria kromatiko desberdinen froga izango litzateke, ezta?]. Baina, nerean segitzen dut: aldrebesten saiatuko bagara ere, "mahaia gorria da" itzultzeko ez dugu zailtasunik izango, hitz arruntak, esanahi arruntak baitira. Hizkuntza ezagutza sortzeko erabiltzen dugunean, ordea, dauden esanahietatik ateratzeko, haratago heltzeko, zehatzari baino zehaztu gabeari atxekitzen gatzaizkionean, erlazio libre eta konnotazioei, orduan, itzulketa ezinezko bihurtzen da. Bai, ze saiakera bakoitza esanahi anitzeko testu berri bat izango da, eta jatorrizko hizkuntzan egindako erlaziobide berberak hurrengo hizkuntzan ez dira gertatuko...
Honetaz guztiaz gogoeta egin nahiko nuke. Euskaraz adierazterakoan sortzen zaizkidan kezkak zuek guztiekin partekatzea ere bai... Eta, noski, zera dut amets: kezka beretsuak lituzkeen norbait edo norbaitzuekin topo egitea blog honetan denon aberasteko...

Emozioak euskaraz

Adimen emozionalari buruz honenbeste hitz egiten hasi garen honetan, honako gogoetatxoa egin nuen: norbere eta besteen emozioak ulertzeko eta adierazteko gaitasuna hain garrantzitsua bada –eta horretan nago-, emozioen inguruko hiztegia giltzarri bilakatzen da. Hiztegi aberatsak hizketa eta ulermen aberatsa ekar lezake eta hiztegi motzak, berriz, sakontzeko eta adimen mota hau garatzeko zailtasuna.
José Antonio Marina gaztelaniaz sentimenduen inguruko hiztegiaren azterketa egiten saiatu zela ikusi nuen, dibulgazioarako[1]; etimologia, psikologia, kultura, literatura eta beste hainbat alorretatik bidaia eginez. Gai zabal hau beste autore askok jorratu dute gazteleraz, 1647an argitaraturiko Baltasar Gracián-en “El arte de la prudencia”, esaterako. Eta beste hamaika izango dira…
Gogoeta honetan, euskarazko literaturak alor hau zenbateraino aztertu eta landu ote duen jakin-mina nuen, nire hiztegi aberasketa lan horietan oinarrituz sakontzeko, batetik, eta alor horren inguruan egindako lana urria dela frogatuko balitz, lantzeko behar hori agirian jarriko bailitzateke, bestetik.
Euskaltzaindiari kontsulta egin nion e-mail bidez. Nire kontsulta behar zen atalera eramango zutenaren erantzuna jaso nuen eta beste erantzunik ezak esateko gutxi zeukatela ematen dit aditzera. Norbaitek esango dit, nik egindako kontsulta ez dela Euskaltzaindiaren zerbitzu motetan sartzen. Beharbada. Baina, erantzuna erraza, begibistakoa izan balitz nornahi aditurentzat, zerbait bidaliko zidatelakoan nago, nire kontsulta behar zen atalera eramango zutela adeitasunez erantzun zidaten bezala. Beraz, lan handia dagoela egiteko esango nuke.
Hala, atseginez jaso nuen Bernardo Atxagak EHUko Uda Ikastaroetan emozioen inguruko ikastaroa antolatu zuelako berria (2008an bigarren zikloa izango da). Badakit baita ere ikastetxeren bat Adimen Emozionalaren inguruko materiala euskaratzen ari dela Tolosa aldean, Aldundiak bultzaturiko Adimen Emozionala garatzeko programa eta ikastaroen inguruan.
Gauzak honela, blog hau, emozio, sentimendu eta nahien mundua euskaraz adierazteko ditugun baliabide eta zailtasunak lantzeko tresna bihurtu nahi dut. Noizean noiz interesgarri iruditzen zaizkidan emozioen inguruko itzulpenak egiten saiatuko naiz eta irekita egongo da beti edonork egin nahi lezakeen ekarpenetara.

Maite Darceles

[1] “El laberinto sentimental”, 1996; “Diccionario de los sentimientos”, 1999 (Marisa López Penas-ekin batera)

Euskararen tarteari buruz...

Nire gogoetak bideratzeko blog bat abian jarri dut gazteleraz. Baina nire gogoetetan euskarak ere tarte behar zuen. Horrexegatik ekin diot beste honi ere.
Euskararen tartea-ren helburua izango da, batetik, euskaraz egiten ditudan gogoetak plazaratzea, baina baita ere buruan nerabilzkien beste bi ideiei aukera irekitzea:
- Euskarara itzultzen, euskaraz idazten: askotan beste hizkuntzetako esamoldeak euskaraz adierazi nahi ditugunean zalantzak sortzen zaizkigu. Nire gogoeten inguruan askotan gertatzen zait. Etiketa honekin adierazitako gogoetek honen inguruko nire zalantzak, proposamenak, eskakizunak… bilduko dituzte, nahi duenak bere ekarpena ere egin dezan.
- Emozioak euskaraz: Etiketa honekin, berriz, sentimendu eta emozioen mundua euskaraz nola adierazten dugun gaiaren inguruko gogoetak bilduko ditut.
Esan beharrik ez dago blogger-ek eskaintzen duen iruzkin moduaz gain, nire e-posta eskuragarri duzuela beste edozein ekarpen edo proposamen egiteko…
Blog hau elkar-hizketa izango delakoan…